Kapitalist sistemlerde, sermaye sahipleri gittikçe zenginleşirken, ücretli çalışanlar (işçi, memur vb.) ve üretim araçlarına sahip olmayan kesimler ise üretim faaliyeti sonucundaki gelir bölüşümünden her zaman daha düşük pay almaktadır. Basitçe ifade etmek gerekirse, zengin ve fakir kesimler arasındaki gelir dağılımında, zaman ilerledikçe zengin kesim lehine düzenli bir şekilde artış gözlemlenmektedir. Kapitalizmin hastalıklarından birisi olarak ifade edilen bu olumsuz durumun iyileştirilmesi için, düşünürler tarafından çeşitli çözüm önerileri ortaya atılmıştır[1]. Bunlar içerisinde en fazla rağbet gören fikirlerden birisi de “evrensel temel gelir” uygulamasıdır[2]. Kimi yazarlar temel gelir fikrinin çıkış noktasını Juan Luis Vives’in 1526 yılında yazdığı “On Assistance To The Poor (Yoksullara Yardım Üzerine)” eserine dayandırmakta[3], diğer bazıları ise Thomas Moore’un 1516 yılında yazdığı “Ütopya” adlı eserine dayandırmaktadır[4]. Öte yandan, zengin-fakir ayrımı gözetmeden herkesin temel gelir hakkı olması gerektiği yönündeki “evrensel” temel gelir uygulamasına yönelik modern düşünceler ise 1980’li yıllarda belirginleşmiş ve 1986’da Temel Gelir Avrupa Ağı’nın kurulmasıyla da temel gelir fikri kurumsallaşmıştır[5].
[1] Kapitalizmin hastalıkları
[2] Literatürde “temel gelir” ya da “koşulsuz temel gelir” olarak da bilinmektedir İngilizce kaynaklarda universal basic income, unconditional basic income ve basic income olarak geçmektedir.
[3] 16. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Temel Gelir Düşüncesinin Yeniden Doğuşu, Fatma YAPICI Şahin KARABULUT, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 52, Temmuz-Aralık 2018, ss.353-380
[4] Guy Standing, Basic Income and How we can make it happen, Penguin Random House 2017
[5] Guy Standing age